Dit zijn de nieuwe uitdagingen voor Macron in de strijd tegen de radicale islam

Het kan razendsnel veranderen. Vorige maand schreef ik nog over de risico’s die verbonden zijn aan een tolerante houding tegenover intolerantie. Ik onderschreef de oproep van Macron om eindelijk eens een stevig debat te voeren over de verhouding tussen de westerse waarden en het moslimextremisme. Mijn woorden waren amper koud of we werden geconfronteerd met een reeks van hartverscheurende terroristische aanslagen en oplopende spanningen met vijanden van de vrijheid zoals Erdogan en Khan.

De voorbije weken kreeg ook ik een aantal bedreigingen binnen. Daarin werd onder meer geëist dat ik de Charlie Hebdo-cartoons van mijn sociale media zou verwijderen. Mijn kind barstte in tranen uit toen ze me daarover aan de telefoon hoorde, uit angst dat ook ik ten prooi zou vallen aan mogelijke vergeldingsacties. Hoe boos en geshockeerd ik ook ben, toch hoop ik dat de voorbije weken ons geleerd hebben dat we nooit mogen buigen voor extremisme en censuur. Enkel met voldoende veerkracht en vereniging, kunnen we deze uitdaging aan. In welke wereld gaan onze kinderen leven? Dat moeten we zelf nu gaan bepalen. 

Er bestaan helaas geen eenvoudige of voor de hand liggende oplossingen. Complexiteit en nuance worden vaak beschouwd als de vijanden van goed beleid. Maar Macron, en met hem vele anderen, zouden moeten beseffen dat een oorlog veelzijdig is en dus om te overwinnen, moet het op veel verschillende niveaus aangepakt  worden. We raken hier niet uit door eenvoudigweg onze interne grenzen te sluiten of door op te roepen tot meer tolerantie. De waarheid ligt ergens in het midden. Mogelijke oplossingen vertrekken bij het onderwijs, maar moeten daarnaast ook steunen op meer respect voor de rechtsstaat, strengere grenscontroles, een efficiënter integratiebeleid, betere verhoudingen tussen de verschillende gemeenschappen en een hernieuwing van onze gemeenschappelijke waarden.

Het groeiende extremisme in onze samenleving is nauw gelinkt aan de online-verspreiding van desinformatie en haatboodschappen. Sociale media kunnen bijzonder krachtig en emanciperend zijn in positieve zin, maar kunnen helaas ook misbruikt worden om radicaliserende taal te verspreiden, om mensen tot haat aan te zetten of om aanslagen te beramen. We moeten er dus voor zorgen dat het internet niet uitgroeit tot een soort van ‘wilde westen’. Voor politici moet een wetgevend kader om terroristische online-propaganda te verwijderen een absolute topprioriteit worden. In de donkerste en meest verborgen hoekjes van het internet kan gewelddadige propaganda mensen snel hersenspoelen. In de strijd daartegen hebben we ook de hulp nodige van grote internetplatforms, die soms toebehoren aan de rijkste en machtigste bedrijven op deze planeet. Zij kunnen niet langer achterover leunen en beweren dat het hen aan de middelen of aan een wetgevend kader ontbreekt om op te treden. Het aanpakken van deze bedreiging is een gedeelde verantwoordelijkheid.

Tegelijk moeten we ook op zoek gaan naar gerespecteerde en invloedrijke bondgenoten binnen de moslimgemeenschap. Zij moeten ons helpen om die jonge mannen te bereiken die worstelen met hun plaats in onze westerse maatschappij. Na de recente terreuraanslagen in Frankrijk brachten moslimleiders een gezamenlijke verklaring uit, waarin ze ‘alle vormen van geweld in naam van onze godsdienst’ veroordeelden en waarin ze boycots ‘ongerechtvaardigd’ noemden. Dit was uiteraard een belangrijk statement, maar woorden alleen volstaan niet. Leiders binnen die gemeenschap moeten ons ook proactief helpen om terug te vechten.

Op school leren onze kinderen kritisch te denken, en ze krijgen er te horen hoe belangrijk respect en tolerantie zijn. Net deze vaardigheden kunnen jongeren ook helpen zich actief te verzetten tegen pogingen om hen te radicaliseren. We hebben gezien hoe bepaalde moslimouders aan de schoolingang protesteerden tegen lessen waarin gepleit wordt voor respect voor elke mogelijke seksuele geaardheid. En we hebben vastgesteld hoe moslimstudenten zich bekloegen over bepaalde cartoons in hun klaslokalen. De verschrikkelijke moord op leerkracht Samuel Paty heeft nog maar eens aangetoond dat het onderwijs een veilige haven moet blijven. Onderwijs en integratie blijven veruit de meest efficiënte wapens in de strijd tegen een levensgevaarlijke ideologie. Leerkrachten verdienen daarbij dus al onze steun.

We moeten daarnaast ook het spoor van het geld volgen, vooral over de grenzen. Ultramoderne technologie is vandaag een bondgenoot van terroristen, en ze bemoeilijkt het werk van de veiligheidsdiensten. De Europese witwaswetgeving is intussen al talloze keren hervormd, maar we moeten er nu echt voor zorgen dat je met misdaadgeld nergens ter wereld of bij geen enkele bank nog veilig zit. Meer transparantie in de financiële sector kan ons helpen om die mensen en complotten die ons willen beschadigen tijdig op te sporen. We moeten de strijd aanbinden met die mensen en de organisaties die moskeeën financieel ondersteunen, of die er op uit zijn bepaalde diaspora’s te militariseren en te politiseren.

Tegelijk moeten we de veiligheidsdiensten en Europese agentschappen zoals Europol of Frontex meer slagkracht geven om criminelen op te sporen over de grenzen heen, en vooral om hen te beletten Europa binnen te komen. De EU blonk in het verleden te vaak uit in het verspreiden van allerlei ronkende boodschappen over grensoverschrijdende politiesamenwerking. Tot de volgende crisis zich aandiende en het nog maar eens bij holle woorden bleef. Na al die mooie verklaringen moet er nu ook concrete actie volgen.

Macron kreeg de voorbije dagen ook het verwijt dat hij verdeeldheid zaaide met zijn discours. Frankrijk is nochtans een van de meest tolerante en open landen ter wereld. Laat ons dus eerlijk blijven; dit is geen oorlog tegen de islam, dit is een oorlog tegen het extremisme. Vrijheid en secularisme betekenen niet dat je vrij bent om zomaar alles te doen. Natuurlijk heeft iedereen het recht om de god te aanbidden die hij verkiest, maar niemand heeft het recht om onze waarden en wetten naast zich neer te leggen. Iedereen mag ook beledigd worden. De enige juiste reactie daarop is een krachtig verwoorde klachtenbrief, geen onthoofding.

Ik roep alle westerse leiders dan ook op om zich achter Macron te scharen, en zich samen uit te spreken tegen de radicale islam in Europa. Er wacht ons een lange en lastige tocht, met onderweg de nodige meningsverschillen over onze burgerlijke vrijheden, het vrije verkeer van personen en ons taalgebruik. Maar we bewijzen onze burgers een slechte dienst als we dit debat opnieuw onder de mat vegen van zodra de krantenkoppen vervagen. Wie al te veel onder mat veegt, zal finaal immers over die mat struikelen en vallen.

Assita